Vakantie in Hongarije

Wat u niet mag missen...
Cultuur
Zonder cultuur, geen Hongarije. Cultuur en tradities zijn heel belangrijk voor de Hongaren en uiten zich in allerlei vormen. In de vele musea die Hongarije rijk is vindt u veel informatie over de geschiedenis en cultuur. Daarnaast worden er regelmatig tentoonstellingen gehouden op publieke plaatsen, zoals het stadshuis, kerk of het dorpsplein. Cultuur beperkt zich niet tot het levenloze alleen en is zeker niet saai! Hongarije kent ook een rijk en actief cultureel leven dat goed zichtbaar is tijdens de vele festivals die het hele jaar door worden gehouden. De straat en het plein zijn het decor waardoor bezoekers actief en passief worden betrokken bij het evenement. Maar u hoeft geen jaar te wachten om iets van dit spektakel mee te maken. Zeker in de grotere steden is er bijna elke avond wel een theatervoorstelling of moderne dansoptredens, een opera of musical, een kamerorkest of juist een stevig rockconcert.

Goulash
Vrijwel iedereen in Nederland heeft weleens 'goelash' gegeten of er over gehoord. Maar wist u dat goelash eigenlijk een soep is dat wij hier 'gulyás' (goelaasj) noemen. Het is het meest bekende gerecht uit Hongarije dat oorspronkelijk een simpel eenpansgerecht is die runderherders (gulyás) vroeger op de poesta bereidden. Deze herders hadden een nomadenbestaan en trokken met hun runderen over de steppes. De herders moesten dus met zo min mogelijk spullen reizen en daarom werd alles in één ketel boven een open vuur klaargemaakt. Vaak gebruikten zij ingrediënten die op dat moment voorhanden waren: ui, tomaat, paprika, andere groentes die zij verder nog konden vinden en natuurlijk rundvlees. Dat sudderde dan een paar uur in de ketel totdat "de smaken met elkaar waren getrouwd". De gulyás komt het meest tot zijn recht als deze in de ketel op open vuur is bereid, maar smaakt ook heerlijk als u deze zelf in de keuken maakt. Kunt u niet wachten met proeven? Het recept en de ingrediënten zijn o.a. verkrijgbaar bij Lekkers uit Hongarije.

Pálinka
Oftewel vuurwater, zoals veel mensen deze nationale drank bestempelen. Pálinka wordt gestookt van allerlei fruit. De "barackpálinka" is de meest bekende en die wordt gemaakt van abrikozen. Daar vlak achter komen de "körte" (peren), "cseresznye" (kersen) en "szilva" (pruimen). De laatste jaren zijn de "paprikapálinka" (met een scherpe pepersmaak) en "mézespálinka" (met een vleugje honing) sterk in opkomst. Pálinka wordt tijdens veel gelegenheden gedronken. Voor het eten als aperitief, na het eten om overheersende smaken te neutraliseren, als slaapmutsje, in de winter om de kou te verdrijven en natuurlijk op feesten. Als u bij een Hongaar te gast bent dan ontkomt u er bij binnenkomst beslist niet aan om dit neutje met uw gastheer en/of -vrouw mee te drinken. De pálinka hoort u in één teug achter over te slaan, maar zeker dames nippen liever van hun drankje. Als u geen grote drinker bent laat u dan ook niet overhalen. Drink de pálinka in uw eigen tempo en laat desnoods uw drankje staan als het u na vele malen weigeren toch wordt voorgezet. Meer informatie >> Pálinka

Paprika
Rode paprika, gele paprika, ronde paprika, paprika met een punt, zoete paprika, pittige paprika zo heet dat de tranen ervan in je ogen schieten. Paprika's zijn er in alle soorten en maten en geen enkel ander land kent er zoveel als Hongarije. De paprika komt oorspronkelijk uit Zuid-Amerika en in de 16e eeuw introduceerden de Turken deze in Hongarije. Hier werd de paprika verder gekweekt en ontstonden er meer rassen. Paprika's, en ook tomaten, zijn niet weg te denken uit de Hongaarse keuken en worden in bijna elk gerecht verwerkt. Ook worden paprika's, net als tomaten, vaak gegeten in een salade bij het ontbijt, de lunch en diner. Elke paprika heeft een andere smaak en/of toepassing. Zo is de ene paprikasoort voornamelijk geschikt om mee te koken en smaakt de andere beter in een frisse salade. Wist u dat paprika's boordevol vitamine C zitten en dat vitamine C weer ontdekt is door de Hongaarse arts en Nobelprijswinnaar Albert Szent-Györgyi?

Porselein
In Hongarije zijn er drie beroemde porseleinfabrieken: Herendi, Zsolnay en Hollházi. Herend is wereldberoemd vanwege zijn kostbare en fraai bewerkte voorwerpen. Het ligt op 15 km ten westen van Veszprém in Midden-Transdanubië, in de heuvels van het Badacsony-gebergte. De in 1839 gestichte fabriek is niet te bezichtigen. Wel is er een museum waar de paradestukken - 15.000 verschillende vormen over de laatste 160 jaar - te zien zijn. De fabriek levert op bestelling voor meestal buitenlandse vorsten, staatshoofden en rijke families. De fabriek van Zsolnay ligt bij Pécs in Zuid-Transdanubië. Hollóházi betekent letterlijk "van Hollóház" en de fabriek ligt bij het gelijknamige dorpje in het noordoosten van Hongarije. Dit is tevens de meest Noordelijke plaats van Hongarije.

Salami en worst
De bekendste salami´s worden gemaakt door Hertz en Pick. "Kolbász" betekent worst en is er uiteraard alle vormen en smaken. Kolbász is dieprood van kleur en vaak dunner dan salami. De bekendste kolbász zijn "Gyulai" uit Gyula en "Csabai" uit Békescsaba. Kolbász wordt in veel Hongaarse gerechten gebruikt en smaakt ook heerlijk op brood of als hartige snack. Elk jaar vindt in oktober het "Csaba worstfestival" plaats.

Wijn
Wist u dat Hongarije een echt wijnland is? Misschien nog niet, maar als we u vertellen over het "Stierenbloed" uit Eger en de mierzoete "Tokajer" gaan er waarschijnlijk wel wat belletjes rinkelen. Het "Stierenbloed" dankt zijn bijnaam aan het verzet tegen de Turken bij de slag om Eger in 1552. De vrouwen zouden de rode wijn hebben aangelengd met stierenbloed waardoor de Hongaarse verdedigers een bovennatuurlijke kracht kregen en zij met 2.100 mannen, vrouwen en kinderen een leger van 80.000 soldaten wisten te verslaan. Alle witte wijnen uit Tokaj zijn beroemd geworden door niemand minder dan zonnekoning Lodewijk XIV die lovend sprak over de "Wijn der Koningen, Koning der Wijnen". De "Aszú", wat stroopachtig betekent, heeft een goudbruine kleur en een honingzoete smaak. Wist u dat de ingangen van de wijnkelders in Eger en Tokaj opvallend laag zijn, zo laag dat u zelfs moet bukken om binnen te komen? De wijnbouwers beweren dat de ingangen met opzet laag zijn gehouden opdat een ieder een buiging moet maken voor de opgeslagen vaten.

Unicum
Unicum is een populair kruidenbitter dat al ruim 200 jaar door Zwack gemaakt wordt en dat volgens de legende zijn naam te danken heeft aan keizer Jozef II. De drank werd oorspronkelijk als geneesmiddel gebrouwen van een mengeling van meer dan 40 zorgvuldig gekozen medicinale planten en kruiden. Het kruidenbitter wordt nog steeds gebruikt bij verkoudheid, griep, buikpijn en andere medische aandoeningen. Inmiddels wordt Unicum al jaren ook als heerlijk aperitief voor of als afzakkertje na de maaltijd genuttigd

De uitvinder van de kubus een Hongaar was? Zijn naam: Ernest Rubikest. En de balpen? Helicopter? Dynamo? En nog veel meer! Hongarije is met recht het land van de uitvinders. Bekijk dit filmpje maar!

Op het gebied van natuurschoon
is Hongarije tegenwoordig gelukkig erg zuinig. In Hongarije zijn er diverse grote natuur- en Nationale parken en vele honderden regionale en plaatselijke beschermde natuurgebieden te vinden, waarbij de oorspronkelijke flora en fauna wordt bewaard. Zo is er onder andere een groot aanbod vogels, salamanders en otters te zien.

Duna-Drava nationale park
foto links; Bos in de ondergelopen uiterwaarden van het Duna-Dráva nationale park
Het Duna-Dráva nationale park ligt in Zuidwest-Hongarije en is goed te bereiken vanuit het vakantiehuis (30 minuten). Het is vernoemd naar de rivieren Donau en Dráva. Het park is in 1996 opgericht. Het beslaat zes gebieden in drie provincies: Somogy, Baranya en Tolna. Hieronder staat een korte beschrijving van de gebieden.

Duna-Drava - Gemenc
Gemenc is bebost gebied. Het is het grootste overstromingsgebied van Hongarije. Het bewaakt de vroegere rivierbeddingen van de Donau. Gemenc ligt in de Sárköz, het gebied naast de Donau. Eigenlijk hoort dit bij de Grote Hongaarse Laagvlakte. Omdat het gebied zo ontoegankelijk was, zijn de oeroude bossen intact gebleven. Mede daarom zijn er vele dieren te vinden: zwarte ooievaars en de witstaart adelaar bijvoorbeeld. Maar Gemenc is vooral beroemd door de vele herten die er leven.

Duna-Drava - Béda-Karapancsa
foto links; otter in het Duna-Drava Nationale Park
Béda-Karapancsa ligt onderaan in Hongarije bij de Donau. Ook hier komt u de witstaart adelaar en de zwarte ooievaar tegen. Bovendien is het een overwinteringsgebied voor eenden en ganzen. Verder leven hier de wilde kat, vele otters en damherten.

Dráva uiterwaarde
De uiterwaarden van de Dráva worden onderbroken door vele vijvers en riviertjes. Het heldere water van de Dráva is zeer geschikt voor vis: er leven meer dan 53 verschillende soorten. Uiteraard trekken de vis en de natuur veel vogelsoorten, waaronder reigers. In het voorjaar en de herfst is dit gebied een doortrekplaats voor vogels die de warmte opzoeken. foto rechts; In het Duna-Dráva nationale park leven veel zeearenden

Duna-Drava - Barcsi Borókás
foto links; Moerasbloem in het Duna-Dráva nationale park
Het Barcsi Borókás is gevormd door het kappen van de eikenbomen en intensieve begrazing. Het veelkleurige landschap kent vennen, elzenbomen en waterpartijen. Dit wordt afgewisseld met graslanden en bossen. Dit is de enige plek in het Karpatenbekken waar u de Koninklijke varen tegenkomt. Ook vindt u er veel kleurige andere bloemen en planten.

Duna-Drava - Lankóc bos
foto rechts; De zwarte ooievaar is van de vele bijzondere vogels in Hongarije
Het Lankóc bos in Duna-Drava is een van de weinige bewaard gebleven bossen aan de rivier. De meeste zijn in vroeger tijden gekapt, of verdwenen door regulering van de rivier. Deze plek is waar de witte en zwarte ooievaar en de bedreigde kwartelkoning hun voedsel vinden.

Duna-Drava - Zákány-Örtilos
foto rechts; Zonsondergang in het Duna-Drava nationale park
Het Zákány-Örtilos gebied is het meest interessante deel van het park vanuit botanisch oogpunt.
U vindt er beukenwouden, eikenbossen, elzen en essen zoals u ze nergens anders in Hongarije zult vinden.

De geschiedenis
van de zgn. Donau Schwaben begint eind 17e eeuw toen hele gebieden in Zuid Oost Europa, die eeuwenlang door de Turken waren bezet, door de Habsburgers werden heroverd. In 1699, bij de Vrede van Karlowitz, kwam de Batschka regio met heel Hongarije (uitgezonderd Banat) en Siebenburgen (Transsylvanië) bij het Oostenrijkse rijk. Pas in 1716 toen Banat van de Turken werd bevrijd, werd ook dit gebied toegevoegd aan het Habsburgse rijk. Deze op de Turken heroverde gebieden waren aan het begin van de 18e eeuw, met uitzondering van een aantal kleine groepen van oorspronkelijke bewoners, goeddeels ontvolkt. In sommige dorpen was de bevolking zelfs helemaal verdwenen. De Habsburgse keizer Karel VI, keizerin Maria Theresia en keizer Joseph II namen al snel de herbevolking van dit gebied ter hand en startten met een systematische kolonisatie campagne.

Duitse emigratie
Tussen 1718 en 1787 stimuleerde de Habsburgse monarchie de emigratie van haar Duitse onderdanen naar Zuid Hongarije, Batschka, Banat en Siebenburgen. Het doel van Wenen was door kolonisatie via een massale volksverhuizing dit gebied te versterken en te beschermen tegen verdere Turkse invasies, het weer in ontwikkeling brengen van de verwaarloosde landbouwgrond en het bevorderen van het Rooms Katholieke geloof in Zuid Oost Europa.

Op weg naar de nieuwe gebieden
De Duitse kolonisten starten hun tocht naar hun nieuwe “Vaderland” ondermeer vanuit steden als Günzburg en Regensburg, waar ze met houten schepen de Donau afvoerden. Ze waren voornamelijk afkomstig uit regio's als Baden Würtemberg, Elzas Lotharingen, Rijnland, Westfalen, Beieren en Schwaben. Het voornaamste verzamelpunt voor de kolonisten was echter de stad Ulm. Van daaruit werden de emigranten ingescheept in wat in de volksmond “Ulmer Schachtel” werd genoemd. Van Ulm uit begon de reis op de Donau met als bestemming Tolna, een reis van meer dan 2500 km die zo'n 15 dagen duurde. Eerste halteplaats was Wenen, waar de emigranten werden geregistreerd voor hun nieuwe vaderland, alvorens verder richting Hongarije te varen. Na aankomst in de haven van Tolna werden de nieuwe kolonisten vaak door zgn. “wervers” gestrikt om in andere dorpen te wonen dan oorspronkelijk was afgesproken. Hen werd namelijk betere vestigingsvoorwaarden beloofd. Meer dan 14 duizend emigranten maakten op deze wijze de reis.

Het nieuwe vaderland
De Donau Schwaben, zoals deze emigranten werden genoemd, hoewel er slechts weinig echte “Schwaben” onder waren, trokken in grote getale naar een gebied tussen de Donau (W en Z), de Teisch (O) en Hongarije (N)(De Batschka regio). Gedurende de emigratie die zo'n eeuw lang duurde, vestigden zich in deze gebieden in een aantal grote en kleinere emigratiegolven boeren en handarbeiders uit het ZW van het Habsburgse Rijk. Men schat het totale aantal emigranten op zo'n 150 duizend. Dat is dus de reden dat u tijdens uw vakantie in Kisbudmer in het diepe zuiden van Hongarije veelal uw boodschappen in het Duits kunt bestellen...